Otkrića ostataka ranohrišćanskih hramova i velikih grobnica koje su služile kao svetilišta, do kojih sve češće dolaze arheolozi u Srbiji, prikazuju novu i nepoznatu sliku naših krajeva u najvećoj duhovnoj revoluciji čovečanstva.

Krstobrazna memorija i tajanstvene zlatne pločice judeo-hrišćanske sekte iskopane prošle godine u Viminacijumu, ranohrišćanska grobnica sa unikatnim freskama otkrivena prošlog meseca u Sirmijumu, samo su poslednji u dugom nizu značajnih miljokaza na glavnom putu širenja hrišćanstva s Bliskog istoka.

Oni otkrivaju da se u doba pozne antike mlada religija još nedefinisana striktnim kanonima širila preko mnogoljudnih, bogatih i razvijenih istočnih provincija Rimskog carstva ka centralnoj i zapadnoj Evropi, gde su ekonomija i civilizacija posustajali.

– Balkansko poluostrvo je od apostolskih vremena bilo misionarski prostor jer je hrišćanstvo religija gradova. Propovedalo se u gradskim sredinama, gde je živelo najviše ljudi, zato su sveti apostoli iz Male Azije došli prvo na gusto naseljeni jugoistok Evrope – objašnjava protojerej-stavrofor prof dr Radomir Popović, stručnjak za rano hrišćanstvo. – Preko Balkanskog poluostrva koje izlazi na Sredozemno more, vodili su najvažniji putevi iz srednje Evrope u Aziju, Bliski istok i Severnu Afriku. Apostoli i njihovi učenici propovedali su u metropolama na tim putevima.

Arheolozi otkrivaju da se prvi hrišćanski hramovi nisu nalazili samo u velikim gradovima na Balkanu, kakvi su bili Nais i Viminacijum, već i u danas iščezlim metropolama. Jedna od njih je nedavno otkriven u gustim šumama sela Guberevac, pod Parcanskim visom, između Barajeva i Sopota. Arheolozi Narodnog muzeja u Beogradu su u divljoj prirodi pronašli veliku grobnicu nedaleko od ostataka crkve s mozaikom, koja je deo ogromne slagalice širenja hrišćanstva u Evropu. Naime, ukras je identičan onima kojima su prvi hrišćani ukrašavali hramove u najvećim gradovima toga doba: Sirmijumu (jedna od četiri prestonice rimskog Carstva) i u Akvileji na severu Italije, trgovačkom megalopolisu iz koga je hrišćanstvo zapljusnulo Zapad. U Srbiji se tada nalazila rudarska prestonica carstva, odakle je dolazilo najviše srebra i olova, otkrili su za „Novosti“ arheolozi Narodnog muzeja u Beogradu i odveli našeg reportera da vidi ostatke masivnih zidina usred šume pod Parcanskim visom, danas obrasle gustim žbunjem i puzavicama. Mozaici u hramu su najverovatnije mesto na kojem su propovedali apostolski učenici, mada je to teško zamisliti.

– Ako bi se vratili vremeplovom u doba procvata carskih rudnika na ovim prostorima, ne bi zatekli nijedno drvo. Današnja Šumadija tada je bio golet zavijena u gusti dim topionica, gde se dobijalo olovo i srebro. Iznad se dizao veliki grad, s velikom kasarnom i centrom rudničke adminstracije. U podnožju su bila naselja sa desetinama hiljada rudara, zanatlija, trgovaca. Cela Mačva i Posavina su proizvodile hranu samo za ovaj carski rudarski distrikt. Takvo mesto je bilo idealno za širenje hrišćanstva – objašnjava arheolog dr Adam Crnobrnja, muzejski savetnik Narodnog muzeja u Beogradu.

U šumi na vrhu Gradište on nam je pokazao ostatke velike crkve u kojoj su otkriveni mozaici identični onima u italijanskoj Akvileji.

– U pitanju je zgrada koja je imala javnu funkciju pre nego što su je hrišćani kupili i pretvorili u crkvu. To je bio uobičajen proces, većina bazilika su prethodno bile pokrivene tržnice koje su potom preuređene u hramove. Ovaj prostor tek treba da se istraži, taj posao će trajati dugo s obzirom na značaj rudničkog distrikta i broj ljudi koji je ovde radio i živeo – kaže dr Crnobrnja.

VIMINACIJUM – RAZLIČITA VERA, A LJUDI SLOŽNI

Neverovatna otkrića širom Srbije otkrivaju potpuno novu sliku razvoja i širenja ranog hrišćanstva, kao i običaje vernika. U Viminacijumu je dokazano da su hrišćani i mnogobošci u početku mirno živeli i sahranjivali se jedni kraj drugih, da uopšte nije bilo animoziteta među njima! Prošlogodišnje otkriće podzemne memorije otkriva da su u to doba ovakve grobnice bile i hramovi, kojima je svetost davao ugledni pokojnik. Hram se nalazio potpuno pod zemljom i silazak je simbolizovao ulazak u zagrobni svet, što podseća na paganske običaje, ali nalazi arheologa nesumnjivo ukazuju da su tu sahranjeni hrišćani.

Novosti.rs